Łoś PZL P-37A
Łoś PZL P-37B
Historia bojowa
Od maja 1939 r. ”Łosie” były kierowane do nowej bazy lotnictwa bombowego w Małaszewiczach niedaleko Brześcia n. Bugiem. W Wojnie Obronnej 1939 r. ”Łosie” były użyte do zwalczania niemieckiej broni pancernej w rejonie Wielunia, Sieradza, Piotrkowa Trybunalskiego i Radomska, pod Pułtuskiem, Różanem, w rejonach Przeworska, Jarosławia i Jaworowa oraz na wschód od Zamościa, Hrubieszowa i Włodawy. Wykonały 135 zadań bombowych i rozpoznawczych, zrzucając ok. 120 ton bomb i uzyskując 5 zestrzeleń obronnych. Udział w operacjach Brygady Bombowej wzięło 47 ”Łosi”, w tym 11 z uzupełnień. Utracono przy tym 30, a 17 (wg [1], natomiast wg [3]- 19) ewakuowano do Rumunii. Z pozostałych jednostek do Rumunii ewakuowano 6 lub 10 ”Łosi”. Sowieci zagarnęli razem 8 ”Łosi”, z tego trzy zdolne do lotu. Dwa zostały przekazane do Instytutu Naukowo-Badawczego w Moskwie. Ok. 50 uszkodzonych bombowców PZL-37 zostało zagarniętych przez Niemców. Przynajmniej dwa zostały wyremontowane przez Niemców. Pierwszy oddany do prób w ośrodku Luftwaffe w Rechlinie został tam rozbity w 1940 r. Drugi był pokazany na wystawie sprzętu zdobycznego w Wiedniu (17.09-30.12.1940 r.). Kilka wraków ”Łosi” wykorzystano w 1940 r. podczas realizacji propagandowego filmu ”Kampfgeschwader Lützow”.
PZL-37 ”Łoś” był niewątpliwie w lotnictwie przedwojennym największym osiągnięciem rodzimej myśli naukowej i technicznej, zajmujący znaczące miejsce w rozwoju konstrukcji lotniczych świata.
W dniu 29.09.2012 r. w Polskich Zakładach Lotniczych w Mielcu uroczyście odsłonięto replikę samolotu PZL-37 „Łoś”.
Konstrukcja:
Dolnopłat wolnonośny o konstrukcji metalowej. Załoga- 4 osoby.
Płat trapezowo-eliptyczny, duralowy, trójdzielny, skrzydło środkowe dwudźwigarowe, skrzydła zewnętrzne z kesonem Misztala, pokrycie z gładkiej blachy duralowej. Na skrzydłach zewnętrznych dwudzielne automatyczne sloty. Klapy krokodylowe, lotki szczelinowe.
Kadłub o przekroju eliptycznym, duralowy, półskorupowy, składał się z 4 mocnych podłużnie, wielu cienkich podłużniczek i wręg. Pokrycie gładką blachą duralową. Kabiny zakryte.
Usterzenie pionowe w PZL-37A pojedyncze, w PZL-37/A bis i w PZL-37B podwójne. Konstrukcja duralowa, pokryte blachą.
Podwozie klasyczne, chowane w locie.
Uzbrojenie:
3 ruchome karabiny maszynowe początkowo Vickers F, a później PWU-FK wz. 37 ”Szczeniak” kal. 7,92 mm w przedzie kadłuba, w półotwartym stanowisku na grzbiecie i w spodzie kadłuba. Udźwig bomb- 2595 (wg [1], natomiast wg [2] i [3]- 2580) kg.
Wyposażenie:
radiostacja pokładowa N1L/L (PZŁ-Philips) lub W2L/B (Bronzavia SARAM 3-03 i 3-10), aparatura radiogoniometryczna Telefunken do lądowania bez widoczności, instalacja elektryczna, instalacja przeciwpożarowa, rakietnica sygnalizacyjna Perkun wz. 34, 4 race oświetlające.
Napęd:
– 2 silniki gwiazdowe
– PZL-37/I, PZL-37A i PZL-37A bis- Bristol ”Pegasus XIIB” o mocy nominalnej 604-633 kW (820-860 KM) i maksymalnej 655-685 kW (890-930 KM) każdy, (wg [2]- moc max wynosiła 685-713 kW/930-970 KM)
– PZL-37/I- początkowo Bristol ”Pegasus X” o tej samej mocy, zdemontowane po sabotażu,
– PZL-37/II, PZL-37A bis (SP-BNL)- Bristol ”Pegasus XXA”;
– PZL-37B- PZL WS ”Pegaz 20A” i ”Pegaz 20B” o mocy nominalnej 597-626 kW (810-850 KM) i maksymalnej 663-692 kW (900-940 KM) (wg [1], natomiast wg [3]- o mocy 677 kW/920 KM) każdy lub PZL WS ”Pegaz 19” o takiej samej mocy. Dwa PZL-37B otrzymały eksperymentalnie silniki bezzaworowe Bristol ”Perseus X” o mocy nominalnej 516-538 kW (700-730 KM) i maksymalnej 648 kW (880 KM);
– PZL-37/III i PZL-37C- w układzie podwójnej gwiazdy Gnôme-Rhône 14N00 i 14N01 o mocy nominalnej 700 kW (950 KM) i maksymalnej 722-751 kW (980-1020 KM);
– PZL-37D- w układzie podwójnej gwiazdy Gnôme-Rhône 14N20/21 o mocy nominalnej 758 kW (1030 KM) i maksymalnej 810 kW (1100 KM). Przewidywano również silniki Gnôme-Rhône 14N25.
Dane techniczne PZL-37A (wg [1]):
Rozpiętość- 17,93 m, długość- 12,92 m, wysokość- (wg [2]- 4,25) m, wysokość w linii lotu- 5,4 m, powierzchnia nośna- 53,5 m2.
Masa własna- 4920 kg, masa użyteczna- 4185 (wg [2]- 3945, max- 4185) kg, masa całkowita- 9105 (wg [2]- 8865, max- 9105) kg.
Prędkość max- 396 km/h, prędkość przelotowa- (wg [2]- 310-345) km/h, prędkość min.- 115 km/h, wznoszenie- 5,1 m/s, pułap- 4800 m, pułap po zrzucie bomb- 8500 m, zasięg- 1050 km, zasięg max- 1800 km.
Dane techniczne PZL-37B (wg [1]):
Rozpiętość- 17,93 m, długość- 12,92 m, wysokość- (wg [2] i [3]- 4,25) m, wysokość w linii lotu- 5,1 m, powierzchnia nośna- 53,5 m2.
Masa własna- 4935 kg, masa użyteczna- 4185 (wg [2]- 3945, max- 4170) kg, masa całkowita- 9120 (wg [2]- 8880, max- 9105) kg.
Prędkość max- 412 km/h, prędkość przelotowa- (wg [2]- 320-360) km/h, prędkość min.- 120 km/h, wznoszenie- 4,7 m/s, pułap- 5900 m, pułap po zrzucie bomb- 9250 m, zasięg- 1000 km, zasięg max- 1750 km.
Dane techniczne PZL-37C (wg [1]):
Rozpiętość- 17,93 m, długość- 12,92 m, wysokość- (wg [2]- 4,25) m, wysokość w linii lotu- 5,1 m, powierzchnia nośna- 53,5 m2.
Masa własna- 5000 (wg [2]- 5160) kg, masa użyteczna- 4120 (wg [2]- 3840) kg, masa całkowita- 9120 (wg [2]- 9000, max- 9130) kg.
Prędkość max- 445 km/h, prędkość min.- 120 km/h, wznoszenie- 5,0 m/s, pułap- 6900 m, zasięg- 1000 km, zasięg max- 1750 km.
Dane techniczne PZL-37D (wg [1]):
Rozpiętość- 17,93 m, długość- 12,92 m, wysokość- (wg [2]- 4,25) m, wysokość w linii lotu- 5,1 m, powierzchnia nośna- 53,5 m2.
Masa własna- 5050 (wg [2]- 5200) kg, masa użyteczna- 4120 (wg [2]- 3800) kg, masa całkowita- 9170 (wg [2]- 9000, max- 9100) kg.
Prędkość max- 460 km/h, prędkość min.- 120 km/h, wznoszenie- 5,5 m/s, pułap- 7900 m, pułap po zrzucie bomb- 10500 m, zasięg- 950 km, zasięg max- 1600 km.
No Comments so far
Jump into a conversationNo Comments Yet!
You can be the one to start a conversation.