Jak 9

Opis

Samolot Jak-9 wywodzi się pośrednio z wersji samolotu Jakowlew Jak-7B z silnikiem WK-105PF (M-105PF) zmodyfikowanego w kierunku zwiększenia zasięgu. Prototyp otrzymał oznaczenie Jak-7DI. Otrzymał skrzydła konstrukcji mieszanej (duraluminiowej) opracowane dla prototypu samolot myśliwsko-rozpoznawczego Jak-7D, zamiast dotychczasowego skrzydła drewnianego. Skrzydło mieściło większy zapas paliwa. Dzięki nowemu skrzydłu samolot stał się lżejszy od Jaka-7, w celu dalszego zmniejszenia masy osłabiono jego uzbrojenie, które stanowiło teraz 1 działko kal. 20 mm i 1 nkm kal. 12,7 mm. Posiadał kroplową osłonę kabiny pilota i obniżony grzbiet kadłuba za kabiną, a także nadal miał przedział transportowy za kabiną, zamykany sklejkową pokrywą. Prototyp testowano od czerwca 1942 r., jego próby państwowe prowadzono do 5.08.1942 r. Zakończyły się pomyślnie i samolot skierowano do produkcji pod nowym oznaczeniem Jakowlew Jak-9.

Był najliczniejszym modelem z rodziny samolotów myśliwskich Jakowlewa. W latach 1942-1948 zbudowano 16769 egz. w licznych wersjach rozwojowych:

Samoloty te budowano początkowo w wytwórni syberyjskiej, a od 1943 r. w Charkowskich Zakładach Lotniczych i od 1944 r. w Kijowskiej Wytwórni Samolotów. Samoloty Jak-9 przez początkowy okres produkcji borykały się z problemami odnośnie jakości wykonania. Największe problemy występowały na samolotach produkowanych w okresie od zimy do wiosny 1943 r., na których czasami zrywało się poszycie skrzydeł. W październiku 1942 r. samoloty Jak-9 stoczyły pierwsze walki powietrzne w rejonie Stalingradu. Samoloty tego typu były stosowane do końca wojny na wszystkich frontach radzieckich od półwyspu bałkańskiego do obszaru za kręgiem polarnym. Brały udział w wyzwoleniu Republiki Rosyjskiej, Ukraińskiej, Białoruskiej, republik nadbałtyckich, Polski i pozostałych krajów Europy środkowej, kończąc szlak bojowy nad Berlinem, Wiedniem i Pragą Czeską. Maszyny tego typu stanowiły pod koniec wojny podstawową siłę radzieckiego lotnictwa myśliwskiego.

Samoloty Jak-9 używane były również w lotnictwie: Albanii, Bułgarii, Chin, Francji, Jugosławii, w 1945 r. 14 samolotów Jak-9T weszło w na uzbrojenie lotnictwa Jugosławii. W końcu 1947 r. Rosjanie przekazali 40 samolotów Jak-9P i 5 Jak-9W. W 1949 r. podjęto w Jugosławii produkcję własnego samolotu myśliwskiego, opartego na maszynach Jakowlewa.

Historia bojowa

Samoloty Jak-9 stanowiły również wyposażenie jednostek lotniczych ludowego Lotnictwa Polskiego. Pierwszą maszynę tego typu dostarczono do 1 plm ”Warszawa” w kwietniu 1944 r. Samoloty uczestniczyły w walkach o przełamanie Wału Pomorskiego i w czasie szturmu Kołobrzegu. W kwietniu i maju 1945 r. 1 plm uczestniczył w operacji berlińskiej.

W dniu 3.09.1944 r. w lotnictwie polskim znajdowało się 98 samolotów Jak-9, w dniu 24.04.1945 r.- 130 egz., 1.02.1946 r.- 200 egz. Natomiast w dniu 1.09.1949 r. było w Polsce 170 samolotów Jak-9, w tym: 46 Jak-9M, 12 Jak-9T, 93 Jak-9P i 19 Jak-9W. Ze względu na brak samolotów szkolno-bojowych, w latach 1947-1952 w Lotniczych Zakładach Remontowych Nr 2 w Bydgoszczy przebudowano 50 samolotów Jak-9 na dwustery przejściowe Jak-9W.

Jeden samolot Jak-9P został przekazany w sierpniu 1950 r. do zbiorów Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie jako dar Dowództwa Wojsk Lotniczych. Drugi samolot Jak-9P znajduje się w Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni.

Konstrukcja:
Jedno- lub dwumiejscowy wolnonośny dolnopłat o konstrukcji mieszanej, w wersjach Jak-9U i Jak-9P- metalowej.
Skrzydło konstrukcji metalowej, dwudźwigarowe, pokryte sklejką.
Kadłub metalowy kratownicowy, pokryty sklejką w części środkowej i płótnem w pozostałej części, silnik osłonięty zdejmowanymi panelami z blachy. W wersji Jak-9P pokrycie kadłuba metalowe. Kabina zakryta.
Usterzenie konstrukcji metalowej.
Podwozie klasyczne chowane w locie.

Uzbrojenie:
– Jak-9, Jak-9D, Jak-9M- 1 stałe działko SzWAK kal. 20 mm oraz 1 stały najcięższy karabin maszynowy UBS kal. 12,7 mm. Wg [8]- wersja Jak-9M była uzbrojona w 1 działko SzWAK kal. 20 mm oraz 2 nkm-y UBS kal. 12,7 mm, natomiast wersja Jak-9M- 1 działko MPSz kal. 20 mm i 1 nkm UBS kal. 12,7 mm,
– Jak-9T- 1 stałe działko NS-37 (11-P-37) kal. 37 mm oraz 1 stały najcięższy karabin maszynowy UBS kal. 12,7 mm. Niektóre serie miały zamiast działka NS-37 zabudowane działka MP-23WW kal. 23 mm lub MPSz-20 kal. 20 mm, albo nkm UBS kal. 12,7 mm,
– Jak-9DD- 1 stałe działko SzWAK kal. 20 mm,
– Jak-9U- 1 stałe działko WJa-23 kal. 23 mm oraz 2 stałe najcięższe karabiny maszynowe UBS kal. 12,7 mm. Wg [8]- 1 działko kal. 20 mm oraz 2 nkm kal. 12,7 mm, 4 niekierowane pociski rakietowe RS-82,
– Jak-9K- 1 stałe działko NS-45 kal. 45 mm,
– Jak-9P- 3 stałe działka kal. 20 mm, wg [8]- 1 działko SzWAK kal. 20 mm oraz 2 nkm-y kal. 12,7 mm,
– Jak-9W- 1 stałe działko SzWAK kal. 20 mm i 2 stałe najcięższe karabiny maszynowe UBS kal. 12,7 mm. Wg [8]- wersja Jak-9W1- 1 nkm UBS kal. 12,7 mm, natomiast Jak-9W2- 1 działko SzWAK kal. 20 mm lub MP-23-WW kal. 23 mm.
Wg [8]- samoloty mogły mieć podwieszone 2 bomby po 100 kg lub 6 niekierowanych pocisków rakietowych RS-82, wersja Jak-9B- udźwig bomb- 400-450 kg.

Wyposażenie:
– samoloty Jak-9 miały radiostację pokładową UKF typu RSI-4. Dla wykonywania rozpoznania fotograficznego zabudowywano aparaty fotograficzne AFA-1m,
– Jak-9P- radiostacja pokładowa UKF typu RSI-4, nadajnik sygnałów swój-obcy, radiopółkompas RPKO-10 i fotokarabin PAU-22.

Silnik- rzędowy w układzie V:
– Jak-9, Jak-9D, Jak-9T, Jak-9M, Jak-9DD- WK-105PF (M-105PF) o mocy 867 kW (1180 KM), wg [8]- o mocy 912 kW (1240 KM),
– Jak-9U, Jak-9P- WK-107A o mocy 1103 kW (1500 KM), wg innych źródeł o mocy 1182 kW (1600 KM),
– Jak-9W- WK-105PF2 o mocy 912 kW (1240 KM). Wg [8]- wersja Jak-9W1 posiadała silnik M-105PF o mocy 912 kW (1240 KM), natomiast Jak-9W2 silnik WK-105PF2.

No Comments so far

Jump into a conversation

No Comments Yet!

You can be the one to start a conversation.

<